บทที่ 2
แนวคิดในการดำเนินงาน
รูปแบบการดำเนินงานโครงการพัฒนาผู้เรียนโดยใช้โครงการเป็นฐาน
(Project Based Learning: PBL)
ประยุกต์จาก การจัดการเรียนรู้ แบบ PBL เต็มรูปแบบ 21 ขั้นตอนดังนี้
1. รวบรวมหัวเรื่องที่สนใจ
ผู้จัดทำโครงการระดมสมองว่าจะเลือกโครงการโคขุนจากลูกโคนมเพศผู้ เพราะ เป็นการใช้ประโยชน์จากลูกโคนมเพศผู้ ซึ่งถูกมองข้ามในการเลี้ยงโคนม มาเพิ่มมูลค่าโดยการนำมาขุนเพื่อจำหน่าย
2. หารือครูที่ปรึกษาโครงการ
ผู้จัดทำโครงการ ได้นำเสนอโครงการโคขุนกับครูที่ปรึกษาโครงการ เพื่อหาข้อยุติในรูปแบบของเนื้อหา แง่มุมที่ใช้ศึกษา ความเป็นไปได้ในการดำเนินงาน และความสอดคล้องกับสาขาวิชา ตลอดจนการดำเนินงานตามรูปแบบของโครงการของชมรมสัตวบาล อกท.หน่วย
ศรีสะเกษ
3. เลือกหัวเรื่องโครงการ
ผู้จัดทำโครงการใช้เทคนิค 4 Question หรือ 4 Q ซึ่งเป็นคำถามพื้นฐานของการเลือกอาชีพ ( Basic of Occupation) ได้แก่
3.1 เป็นเรื่องที่สามารถทำได้หรือไม่ พบว่า โครงการนี้ไม่ยุ่งยาก สามารถบูรณาการความรู้จากรายวิชาต่างๆ มาใช้ในการดำเนินโครงการได้
3.2 ต้นทุนค่าใช้จ่าย รับได้หรือไม่ พบว่า สามารถยืมสิ่งที่ต้องลงทุนจากโครงการตามรอยพระยุคลบาท มาก่อน และชำระคืนเมื่อจำหน่ายโคที่เลี้ยงออกแล้ว
3.3 ผลได้ หรือรายได้น่าพอใจหรือไม่ พบว่า ผลกำไรเป็นที่น่าพอใจ และที่สำคัญคือความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ที่ได้รับมีประโยชน์ต่อการศึกษา และประกอบอาชีพในอนาคต
3.4 ตลาดมีความต้องการหรือไม่ พบว่า สามารถติดต่อพ่อค้าผู้รับซื้อที่ซื้อโคขุนของวิทยาลัยเป็นประจำอยู่แล้ว มีความต้องการซื้อโคขุน
สรุปว่า โครงการที่เลือก คือ โครงการโคขุน ... ตามรอยบาทองค์อุปถัมภ์
4. สืบค้นข้อมูล
ผู้จัดทำโครงการ แบ่งหน้าที่กันค้นหาข้อมูลที่เกี่ยวกับการเลี้ยงโคขุนจากลูกโคนมเพศผู้ ทั้งจากห้องสมุด อินเตอร์เน็ต และการสอบถามผู้รู้ คือ คุณพ่อสมยศ เพ็งคำลุน ซึ่งเป็นผู้มีประสบการณ์การเลี้ยงโคขุนจากลูกโคนมเพศผู้มานานกว่า 20 ปี ทั้งนี้เพื่อให้เกิดความมั่นใจว่าจะมีความรู้เพียงพอในการดำเนินงาน
5. รวบรวมข้อมูล
ผู้จัดทำโครงการ มีการประชุมสรุปความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ที่เกี่ยวข้อง เพื่อทบทวนให้เกิดความมั่นใจอีกครั้งหนึ่งว่า เมื่อเริ่มดำเนินโครงการแล้ว หากมีปัญหา อุปสรรค จะสามารถแสวงหาแนวทางการแก้ไขปัญหาที่ถูกต้องตางตามหลักวิชาการได้
6. ศึกษาวงจรคุณภาพ PDCA
ผู้จัดทำโครงการยึดถือการดำเนินงานตามวงจรคุณภาพ ดังนี้
6.1 Plan คือการวางแผนการปฏิบัติงานที่ครบถ้วน ถูกต้องตามหลักวิชาการ
6.2 Do คือการดำเนินงานตามแผน
6.3 Check คือการตรวจสอบผลการดำเนินงานของเสมอ
6.4 Act คือการปรับปรุงการปฏิบัติเพื่อให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
7. ศึกษารูปแบบ PBL
ผู้จัดทำโครงการ ให้ความสำคัญกับแนวคิดของ PBL ที่ว่า
7.1 คิดอะไรได้ ในการคิดต้องอาศัยกรอบทางทฤษฏีในการตัดสินใจ เช่นการเลือกโครงการต้องศึกษาความเป็นไปได้ของโครงการ โดยเทคนิค 4 Q เป็นต้น
7.2 ทำอะไรเป็น อาศัยการบูรณาการความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ นำมาประยุกต์ใช้ เพื่อให้มั่นใจว่าจากสิ่งที่เคยรู้ เคยเรียน เคยทำ สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้จริง
7.3 เห็นปัญหาอะไร ศึกษาวิธีการคิด วิธีการแก้ไขปัญหา ซึ่งเป็นตัวอย่างจริงที่เป็นประโยชน์ต่อการใช้ความรู้ที่มีอยู่
7.4 แก้ไขให้เสร็จ คือผลสำเร็จของ PBL ทุกครั้งที่แก้ปัญหาเสร็จ จะเป็นการเพิ่มพูนความมั่นใจว่า เมื่อนำไปใช้ในการประกอบอาชีพในอนาคต จะสามารถเพิ่มขีดความสำเร็จให้ได้
8. ขออนุมัติโครงการ
ผู้จัดทำโครงการ ร่วมกับครูที่ปรึกษา เสนอโครงการผ่านชมรมสัตวบาล และโครงการจัดการเรียนการสอนแบบ PBL ของวิทยาลัย
9. ทำแผนการปฏิบัติงาน
ผู้จัดทำโครงการวางแผนการปฏิบัติงานตามรูปแบบของ อกท. ผสานกับรูปแบบของ PBL (ดังแสดงในตัวอย่างในภาคผนวก)
10. ย้อนซ้ำย้ำตลาด
ผู้จัดทำโครงการ มีการประสานงานกับผู้ซื้ออีกครั้ง เนื่องจากต้องการความมั่นใจว่า เมื่อมีผลผลิตโคขุนจากลูกโคนมเพศผู้พร้อมจำหน่าย จะมีผู้ซื้อแน่นอน
11. เตรียมวัสดุ อุปกรณ์
ผู้จัดทำโครงการ ประสานกับครูที่ปรึกษาเรื่อง ลูกวัว นมผง อาหารข้น (อาหารข้นปกติ และอาหารข้นจากกากมันสำปะหลังหมักยีสต์) ฯลฯ ซึ่งต้องเตรียมการเพื่อยืมจากโครงการตามรอยเบื้องพระยุคลบาท ตลอดจนเงื่อนไขการหักส่งคืน
12. เตรียมสถานที่
ผู้จัดทำโครงการ ใช้สถานที่คือ ฟาร์มโคนม โครงการตามรอยพระยุคลบาท วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีศรีสะเกษ
13. ทบทวนความรู้
ผู้จัดทำโครงการ มีการประชุมทบทวนความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งเป็นหลักการสำคัญของ PBL ซึ่งต้องดำเนินการเพื่อให้เกิดการเรียนรู้
14. ลงมือปฏิบัติ
ผู้จัดทำโครงการเลี้ยงลูกโคนมเพศผู้จำนวน 3 ตัว ตามแผนที่วางไว้
15. สรุปองค์ความรู้
ผู้จัดทำโครงการใช้การบันทึกข้อมูลทุกประการในสมุดบันทึก (ภาคผนวก) และสรุปเป็น บันทึกความสำคัญ (Key Note) ในทุกขั้นตอน
16. สกัดองค์ความรู้
ผู้จัดทำโครงการสามารถสรุปเป็นวงจรการเลี้ยงโคขุนที่มีคุณภาพ ตามหลัก 5 ดี
17. ทวนซ้ำขั้นตอน PBL
ผู้จัดทำโครงการสามารถสรุปเป็นวงจรการดำเนินงานตามรูปแบบ PBL 21 ขั้นตอนและประยุกต์การดำเนินงานตามวงจรคุณภาพ
18. ย้ำคิดผลผลิต PBL
ผู้จัดทำโครงการสามารถสรุปสาระการเรียนรู้จากการดำเนินโครงการในรูปแบบ PBL (แสดงในภาคผนวก)
19. นำเสนอตามรูปแบบ
ผู้จัดทำโครงการ ใช้รูปแบบการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อนำเสนอผลการดำเนินโครงการ ในระดับวิทยาลัยฯ ก่อนนำมาเผยแพร่ในการประชุมวิชาการระดับภาค เพื่อรับการวิพากษ์ และข้อเสนอแนะในด้านความรู้ ทักษะ และเจตคติ สู่การประกอบอาชีพในอนาคต
20. นิเทศติดตามผล (On Going)
ผู้จัดทำโครงการมีการนิเทศติดตามผลตลอดระยะเวลาของการทำโครงการ โดยครูที่ปรึกษาโครงการทั้ง 2 ท่าน
21. ปรับปรุงสู่การพัฒนา
เมื่อเสร็จสิ้นโครงการสมบูรณ์ ได้จัดทำรูปเล่ม เพื่อใช้ในการอ้างอิงสำหรับการดำเนินโครงการในวงรอบต่อไป